W dniu 17 marca 2017 r. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 110/16, podjął uchwałę następującej treści:
Dopuszczalne jest zawarcie umowy zrzeczenia się prawa do zachowku (art. 1048 k.c.)
Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z dnia 24 października 2016 r., sygn. akt
II Cz 1064/16: „Czy w świetle zakazu sformułowanego w art. 1047 k.c. dopuszczalne jest zawarcie umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku pomiędzy przyszłym spadkodawcą i uprawnionym do zachowku spadkobiercą ustawowym, na podstawie stosowanego odpowiednio art. 1048 k.c.?”
W niniejszej sprawie zastępca notariusza odmówiła sporządzenia umowy, w ramach której syn spadkodawcy miał zrzec się prawa do zachowku.
Sąd Najwyższy wskazał, że za treścią wydania wskazanej wyżej uchwały przemawiają względy doktrynalne. W kodeksie cywilnym nie ma zakazu zrzekania się w drodze umowy prawa do zachowku. Zgodnie z treścią art. 1047 k.c. umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna, natomiast w tej sytuacji mamy do czynienia z przyszłą wierzytelnością pieniężną.
Mając na uwadze, że zgodnie z art. 1048 k.c. ustawodawca dopuścił możliwość zrzeczenia się prawa do dziedziczenia, to uznać należy, że dopuścił także ograniczenie zrzeczenia się jedynie do samego zachowku. Sąd Najwyższy wskazał także, że za wydaniem przedmiotowej uchwały przemawiają także względy konstytucyjnej zasady proporcjonalności przy ograniczaniu prawa jednostki, a takim prawem jest instytucja zachowku. Istotnym jest również, że Trybunał Konstytucyjny dopuścił także możliwość zrzeczenia się zachowku (wyrok z dnia 25 lipca 2013 r., P 56/11, OTK-A Zb. Urz. 2013, nr 6, poz. 85).
Należy wskazać, że uchwała wydana przez Sąd Najwyższy wspiera uelastycznienie prawa spadkowego, poszerza prawa spadkodawcy, a także zwiększa rangę prawa spadkowego.
Adwokaci Kancelarii zajmują się udzielaniem pomocy prawnej w sprawach z zakresu prawa spadkowego, w tym także w zakresie prawa do zachowku.
